Hej! Co porabiacie? Hi! What have you been up to?
Pewnie wielu z Was nie raz słyszało piosenkę Englishman in New York. Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego tytułowy bohater czuje się jak alien w kraju, z którym przecież jest historycznie związany? Otóż prawda kryje się nie tylko w odmiennej kulturze, ale przede wszystkim języku, który wyewoluował tak, że wykształcił dwie swoje główne, rozprzestrzenione na cały świat odmiany – brytyjską i amerykańską.
Dlaczego podkreślamy, że główne? Ponieważ oprócz nich istnieją również: odmiana Kanadyjska i Australijska, jak i specyficzne dialekty, charakterystyczne dla konkretnych regionów Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych.
To, co najbardziej nam się kojarzy z różnicami między British English a American English, to charakterystyczny akcent.
Akcent brytyjski wydaje nam się bardziej poprawny, ponieważ znamy go z procesu nauczania; to na niego kładą nacisk nauczyciele i to on pojawia się w większości nagrań edukacyjnych używanych w szkołach, czy na egzaminach. Niestety to nie ta odmiana dominuje w rozprzestrzenionej przez Internet kulturze masowej. Mimo to uznawany jest za akcent królewski ze względu na charakterystyczną melodyjność i oryginalny sposób wymowy, którego na pewno nie zauważymy w odmianie amerykańskiej.
Akcent amerykański jest natomiast najbardziej rozprzestrzenionym i znanym akcentem ze względu na jego powszechne przejawianie się w źródłach masowej informacji. Dla wielu osób wydaje się naturalniejszy od brytyjskiego ze względu na prostszy sposób wymowy i bogactwo skrótów, czy neologizmów. Co za tym idzie, nauka amerykańskiego akcentu jest niejako wygodniejsza niż jego brytyjskiego brata. Jednakże nie kojarzy się z wielowiekowym mocarstwem, a z nowoczesną federacją.
Zagłębiając się w wymowę, można zauważyć, że Amerykanie w sposób normalny wypowiadają literę „r”. Jeśli pojawia się ona w wyrazie, to ją wymawiają. Czy da się inaczej? Uwierzcie, że tak.
Brytyjczycy przeważnie nie wymawiają litery „r”, a przeciągają samogłoskę, która ją poprzedza. Wybrzmi ona natomiast wtedy, gdy pojawi się na początku konkretnego wyrazu lub gdy stoi przed nią samogłoska.
Przykładowo, nie usłyszymy litery „r” w brytyjskiej wymowie słów:
fork /fɔːk/ – widelec
bird /bɜːd/ – ptak
park /pɑːk/ – park
cart /kɑːt/ – wóz
Brytyjczycy mają również tendencję do wydłużania samogłosek np. w słowie need – /niːd/, które w amerykańskiej odmianie zabrzmi krócej – /nid/.
Jeśli już mówimy o skracaniu, to Amerykanie mają do tego smykałkę. Melodyjne /j/, które dominuje w fonetyce części wyrazów brytyjskiej odmiany językowej, zostaje uproszczona i skrócona w amerykańskiej wersji.
Rzućcie okiem na przykłady:
Tuesday – brytyjski – /ˈtjuːzdeɪ/; amerykański – /ˈtuzˌdeɪ/
new – brytyjski – /njuː/; amerykański – /nu/
suit – brytyjski – /sjuːt/; amerykański – /sut/
tune – brytyjski – /tjuːn/; amerykański – /tun/
Najczęściej zjawisko to występuje, gdy dźwięk /j/ poprzedza dźwięki: t, d, n, l, s, z.
Niezwykle ciekawym jest fakt, że to nie tylko akcent różni te dwie najpopularniejsze odmiany. Co jeszcze? Check it out!
Pisownia
Świadomość różnic, które występują w pisowni między tymi dwoma odmianami języka, jest niezwykle ważna dla nas, uczących się angielskiego. W trakcie procesu kształcenia powinniśmy ukierunkować się na brytyjski lub amerykański sposób pisania, aby po prostu nie mieszać ich ze sobą i być spójnymi w wykorzystywaniu ich. Tak jak we wcześniejszych przykładach amerykańska odmiana trochę upraszcza nam całą zabawę.
Zwróćcie uwagę na:
człon -our- skrócony do -ur-
colour – brytyjski; color – amerykański
favourite – brytyjski; favorite – amerykański
behaviour – brytyjski; behavior – amerykański
flavour – brytyjski; flavor – amerykański
sufiks -re zmieniony na -er
centre – brytyjski; center – amerykański
metre – brytyjski; meter – amerykański
fibre – brytyjski; fiber – amerykański
theatre – brytyjski; theater – amerykański
sufiks -ogue uproszczony do -og
analogue – brytyjski; analog – amerykański
dialogue – brytyjski; dialog – amerykański
epilogue – brytyjski; epilog – amerykański
catalogue – brytyjski; catalog – amerykański
sufiksy -ise/-yse w formie mniej melodyjnej -ize/-yze
realize/realise – brytyjski; realize (tylko!) – amerykański
organize/organise – brytyjski; organize (tylko!) – amerykański
analyse – brytyjski; analyze – amerykański
hydrolyse – brytyjski; hydrolyze – amerykański
człon -ae-/-oe- uproszczony jedynie do -e-
anaemia – brytyjski; anemia – amerykański
diarrhoea – brytyjski; diarrhea – amerykański
sufiks -ce zmieniony na -se
offence – brytyjski; offense – amerykański
defence – brytyjski; defense – amerykański
Ostatnią ważną różnicą w pisowni tych dwóch, niezwykłych odmian języka jest pomijanie przez American English podwójnego „ll” pojawiającego się przed sufiksem -ing; -ed; -er/-or i -est.
Ach, Ci to mają sposoby do ułatwienia życia!
Spójrzcie na przykłady:
cancelled – brytyjski; canceled – amerykański
travelling – brytyjski; traveling – amerykański
counsellor – brytyjski; counselor – amerykański
cruellest – brytyjski; cruelest – amerykański
Zobaczcie ile różnic! A to dopiero pierwsza część naszego wpisu, na kolejne odmienności tych dwóch braci językowych zapraszamy Was już teraz! Pojawią się one niebawem, aby ponownie zaskoczyć Was swoją wyjątkowością.
Nie zapomnijcie, że najlepszym miejscem na kształcenie świadomości językowej i świetnego akcentu jest Mind Your English w Rzeszowie!
Stay tuned!
Touch of lexis:
Alien – Obcy
Check it out! – Sprawdźcie to!
Behaviour – Zachowanie
Fibre – Materiał
Offence – Obraza/uraza (criminal offence – przestępstwo)
Defence – Obrona/obronność
