Hey! What are you up to?
Dzisiaj przychodzimy do Was z wpisem na temat historii oraz kultury tak ukochanej przez wszystkich Wielkiej Brytanii. Pokażemy Wam, że nawet porażka może stać się świętem narodowym!
Guy Fawkes Day znany jest w Wielkiej Brytanii także jako Guy Fawkes Night lub Bonfire Night. W Polsce natomiast określany jest jako Dzień Guya Fawkesa lub Noc Guya Fawkesa. Ten wyjątkowy wieczór to brytyjskie święto ludowe obchodzone hucznie 5 listopada, każdego roku. Jego celem jest upamiętnienie nieudanego spisku prochowego – zamachu na życie króla Anglii i Szkocji Jakuba I Stuarta.
Rzućmy okiem na historię owego wydarzenia:
W XVI wieku, w Anglii katolicyzm był silnie represjonowany. Zwłaszcza po tym, jak w 1570 r. papież ekskomunikował królową Elżbietę I. Dlaczego tego dokonał? To podczas jej panowania dziesiątki księży zostało skazanych na śmierć, a katolicy nie mogli nawet legalnie odprawiać mszy. W 1603 r., po śmierci królowej Elżbiety I, ostatniej z rodu Tudorów, tron objął Jakub I Stuart. Uważano wtedy, że Jakub I przejdzie na katolicyzm, ponieważ osoby, które go otaczały – żona, Anna, czy matka Maria Królowa Szkotów (arcyrywalką Elżbiety I) były katoliczkami. Wkrótce stało się jednak jasne, że król Jakub I nie popierał tolerancji religijnej dla katolików. W 1604 r. publicznie potępił katolicyzm jako przesąd. Wtedy to wyraził zaniepokojenie rosnącą liczbą katolików i nakazał wszystkim katolickim księżom opuścić Anglię.
Angielscy katolicy zorganizowali kilka spisków przeciwko Elżbiecie I, jak możecie się domyśleć – nieudanych spisków. Gdy na tronie zasiadał Jakub I kontynuowali oni swoje nietuzinkowe hobby. Planowano porwanie, czy zabicie Jakuba I i osadzenie na tronie jego kuzyna. Każdy spisek szybko spalił na panewce, nawet ten, którego upamiętnienie świętowane jest obecnie co roku w Wielkiej Brytanii.
W maju 1604 r. garstka katolickich dysydentów – Guy Fawkes, Robert Catesby, Tom Wintour, Jack Wright i Thomas Percy – spotkała się w pubie Duck and Drake w Londynie, gdzie Catesby zaproponował plan wysadzenia w powietrze siedziby Parlamentu za pomocą prochu strzelniczego. Mówi się, że tego samego dnia cała piątka buntowników złożyła przysięgę zachowania tajemnicy na modlitewniku.
Plan był prosty – wysadzić w powietrze Houses of Parliament podczas jego państwowego otwarcia, celem zabicia króla i członków Parlamentu. Ich zdaniem był to najlepszy sposób, aby oczyścić drogę do przywrócenia katolickich rządów w Anglii. 26 października, na ponad tydzień przed planowanym zamachem, jeden z katolickich sympatyków dostaje anonimowy list z radą zrezygnowania z uczestnictwa w otwarciu Parlamentu. Spowodował on, że władze zaczęły domyślać się o istnieniu spisku. Do dziś nikt nie wie, kto napisał ten list…
Zamach się nie powiódł. Jeden z buntowników, Guy Fawkes, został aresztowany w wieczór poprzedzający atak, 4 listopada. Znaleziono go w piwnicy, z zapałkami w kieszeni i 36 beczkami prochu ułożonymi obok niego. Guy Fawkes został zabrany do Tower of London i torturowany na specjalny rozkaz króla Jakuba I. Wkrótce potem jego współspiskowcy również zostali aresztowani, z wyjątkiem czterech, w tym Catesby’ego, którzy zginęli w strzelaninie, opierając się schwytaniu.
Sam Guy Fawkes – został osądzony i prawie zawisł na szubienicy. Prawie? Tak! Gdy był wprowadzany na stryczek, ostatkiem sił skoczył z podwyższenia. Niestety skok spowodował złamanie karku, znacznie przyspieszył proces egzekucji, przez co Guy Fawkes nie cierpiał takich katuszy, jak jego współtowarzysze.
W następstwie nieudanego zamachu Parlament ogłosił 5 listopada narodowym dniem dziękczynienia, a pierwsze obchody tego święta miały miejsce już w 1606 r.
Guy Fawkes Day – tradycja powielana przez lata
Uroczystości Guy Fawkes Day wkrótce rozprzestrzeniły się aż do amerykańskich kolonii, w których były celebrowane do XIX wieku. W Wielkiej Brytanii są one kontynuowane po dziś dzień. W tym specjalnym dniu Brytyjczycy rozpalają uroczyste ogniska, w których spalają słomiane podobizny Fawkesa, spotkają się z przyjaciółmi i rodziną, odpalają fajerwerki oraz uczestniczenia w paradach.
Jeszcze kilkanaście lat temu wieczorami dzieci przechadzając się ulicami, niosły ze sobą podobizny Guya Fawkesa i prosiły przechodniów o pensa, często recytując rymowanki. Najbardziej znana pochodzi z XVIII wieku:
Remember, remember, the fifth of November
Gunpowder treason and plot
We see no reason
Why Gunpowder treason
Should ever be forgot….
To, co jest najbardziej charakterystyczne w obecnym świętowaniu tego niezwykłego dnia to mnogość fajerwerek. Reprezentują one materiały wybuchowe, które nigdy nie zostały użyte przez spiskowców. Dodatkowo strażnicy Parlamentu co roku przeszukują budynek w poszukiwaniu potencjalnych podpalaczy, choć jest to bardziej tradycyjny obrzęd niż poważna procedura.
Jedno jest pewne, w tym wydarzeniu naprawdę warto wziąć udział!
Dziękujemy Wam, nasi cudowni czytelnicy, że zapragnęliście ponownie poszerzyć swoją wiedzę na temat kultury Wielkiej Brytanii. Zachęcamy Was do odkrywania domowych sposób na świętowanie Guy Fawkes Day! Jeśli potrzebujecie wsparcia, szkoła Mind Your English jest zawsze gotowa pomóc – przez edukację, zabawę i tworzenie wspólnoty!
We hope you enjoyed it! Stay tuned!
Touch of lexis:
rival – rywal/ka
go up in flames, go off half cocked – spalić na panewce
Houses of Parliament – (oznacza) Pałac Westminsterski
gunpowder – proch strzelniczy
treason – zdrada
plot – spisek